De Belgische kust: een 67 km lange strook waar betonboeren, immobiliënbonzen en commerçanten lelijk hebben huisgehouden. Maar de kust is ook: her en der nog wat ruige duinen, lekker eenzaam uitwaaien op het strand op dagen dat het ijsjes en wafels vretende volkje ver weg is, mijmerend staren naar de ondergaande zon… Maar niet dus nu de covid-19 maatregelen van kracht zijn. Nu de lokale horeca en handelaars noodgedwongen geen zaken mogen doen, worden de grote middelen bovengehaald om iedereen zo efficiënt mogelijk te verjagen.
Het begon met berichten over politiecontroles op de toegangswegen van de badplaatsen. Toen kon men nog denken: dit is het werk van enkele overijverige champetters die door de omstandigheden niets beters te doen hebben. Al snel bleek echter dat de mensenjacht was geopend.
Overal doken checkpoints op waar bestuurders werden gecontroleerd. Wie geen ‘geldige reden’ had moest rechtsomkeer maken, met een boete van 250 euro aan het been. Al snel werd ook het web van ANPR-camera’s in de strijd geworpen. Deze camera’s, die tegenwoordig zowat overal geïnstalleerd zijn, kunnen nummerplaten lezen. Ze zouden zogezegd alleen gebruikt worden voor snelheidscontroles en om zware criminelen te klissen. Nu worden ze dus – enigszins voorspelbaar, maar toch – ingezet om de verplaatsingen van iedereen te registreren en indien nodig te sanctioneren. Dat zal ook gebeuren: “Dankzij ons ANPR-cameranetwerk weten we goed genoeg wie hier onterecht aanwezig is. Zij mogen een bezoekje verwachten en worden huiswaarts gestuurd, met een proces-verbaal”, aldus Ine Deburchgraeve van de politiezone Westkust.
Toch nog niet creepy genoeg, moeten ze daar aan de kust gedacht hebben. Enkele dagen later was er op de nationale televisie een als nieuwsitem verpakte publireportage voor de drone-brigade van de politie. Drones – indertijd aangekocht om geïllegaliseerden op te sporen die de oversteek naar Engeland willen maken – cirkelden boven een camping om met behulp van warmtecamera’s te ontdekken welke caravans in deze periode toch nog ‘clandestien’ bewoond waren. Dit gaat toch niet meer over de bourgeois die de coronatijd willen uitzitten in hun comfortabele appartementen, maar eerder over mensen die in trailers wonen en hun domicilieadres bij hun kinderen hebben staan?
Ondertussen is er ook een kliklijn geopend door de politie. Al willen ze het zelf zo niet noemen. “We hebben het nummer van onze dispatching verspreid.” Ze rekenen op ‘burgerzin’: “Wie ziet dat huizen van tweedeverblijvers plots toch bevolkt zijn, mag ons dat melden en dan gaan wij langs.”
Gouverneur Carl Decaluwé – die enkele jaren geleden de bevolking nog opriep om vluchtelingen aan de kust vooral niet te helpen – maakt zich sterk dat de controles nog zullen worden opgedreven: “Mocht er toch iemand door de mazen van het net glippen, kunnen we alsnog de appartementen controleren. We plannen ook om aan warenhuizen te checken, bekijken wie daar inkopen doet. En er komen controles in treinstations.”
‘Ja, maar, de ziekenhuizen aan de kust zouden de toestroom aan zieken niet aankunnen!’ Zouden mensen dit soort van afwegingen zelf niet kunnen maken? En zouden deze maatregelen echt tot de kust alleen beperkt blijven?
‘Ja, maar, die trajectcontroles zijn er toch alleen om snelheidsduivels te pakken!’ Wie gelooft dát nog? Vandaag werd trouwens aangekondigd dat in heel het land nieuwe trajectcontroles worden geïnstalleerd.
‘Ja, maar, de omstandigheden zijn uitzonderlijk, deze maatregelen zij toch maar tijdelijk!’ Yeah, right…
‘Ja, maar, het is toch allemaal in ieders belang?’ Dat argument lijkt tegenwoordig alles te verantwoorden. Eerst gunt de staat je nog vrijheid van verkeer – nu ja, als je over de juiste papieren beschikt en ervoor kan betalen – en de volgende dag word je wakker in een totalitaire controlestaat en cirkelen er pratende drones rond je kop. Ze hebben de technische middelen, die voor velen eerst min of meer onschuldig leken, maar die in een vingerknip een hyperefficiënte politiestaat kunnen installeren.
Hoe ernstig dit virus ook is, hoe hard het ook nodig is om ons best te doen om het zo min mogelijk te verspreiden, we mogen niet blind zijn voor het opportunisme van de staat. Elke beweging of ontmoeting die nodig is om ons tegen de controlestaat te organiseren wordt vanaf nu een essentiële verplaatsing.